Corona-vaccins, hoezo veilig bij MS?

Bijgewerkt op 1 november 2021

MS deskundigen zeggen: “Neem het vaccin dat je wordt aangeboden en neem het zo snel mogelijk.”¹

Hoe kunnen de COVID-19 vaccins zo snel ontwikkeld worden?
Zijn er bochten afgesneden?
Waarom hoeven we ons geen zorgen te maken over bijwerkingen op de lange termijn?
Is het veilig?
Waarom zijn deskundigen er vrijwel zeker van dat het ook voor mensen met MS geen nadelige gevolgen heeft?

Hierover heb ik inmiddels twee filmpjes gemaakt. Een uitgebreide (bovenste) en een kortere (onderste). Je kunt op de plaatjes klikken om de video te bekijken.

Hoe kunnen de COVID-19 vaccins zo snel ontwikkeld worden?

Normaliter duurt het veel langer om een vaccin te ontwikkelen. Nu zijn er binnen een jaar al meer dan 480 miljoen inentingen gedaan tegen COVID-19. Het lijkt alsof dit niet kan zonder bochten af te snijden, of dat het een mysterieus wonder is.

Toch zijn er logische verklaringen voor de snelle ontwikkeling, productie en verdeling van de vaccins.

Reden 1. De wetenschap is vergevorderd

Doorgaans doet een onderzoeksinstituut onderzoek naar een vaccin., b.v. een universiteit of een onderzoekslab van een farmaceut. Al die onderzoeksgroepen hebben de afgelopen decennia heel veel geleerd. Ze hebben allemaal een draaiboek klaarliggen om een vaccin te ontwikkelen voor een virus zoals SARS-CoV2 (het coronavirus).

Daarom konden ze vrijwel direct aan de slag met het maken van prototypes toen Chinese onderzoekers de genetische code van het virus publiek maakten.

Reden 2. Verspilling is geaccepteerd

Er is ontzettend veel geld geïnvesteerd. Dat geld is niet gebruikt om goedkeuringsinstanties om te kopen, maar om elke stap van de ontwikkeling, de goedkeuring, fabricage en de distributie te versnellen.

Normaliter volgen experimenten elkaar op. Nu lopen ze naast elkaar. Veel experimenten leiden tot niets, maar sommige wel. Dit leidt tot verspilling, maar hierdoor zijn de resultaten er wel veel sneller.

De wil om te investeren is er trouwens wel, want geschat wordt dat deze pandemie de wereld zo’n 400 miljard euro per maand kost.

Reden 3. De goedkeuringsinstanties zijn direct aan de slag gegaan

Normaal gesproken beoordelen de goedkeuringsinstanties vaccins of medicijnen pas nadat alle studies zijn afgerond. Nu zijn ze daar al tijdens de studies mee begonnen. Dat noemen ze een ‘rolling review’.

In Europa beoordeelt het EMA -het Europese Geneesmiddelenbureau-. Daarna beslist het CBG of zo’n vaccin ook in Nederland op de markt kan komen.

Reden 4. Het massaal fabriceren van het vaccin is snel begonnen

Ook als er eenmaal een goed vaccin-recept is van een bewezen effectief vaccin met acceptabele bijwerkingen, dat goedgekeurd is, duurt het nog lang om veel van die vaccins te produceren.

Bij een normaal vaccin doen ze dit pas als het vaccin helemaal is goedgekeurd. In dit geval is er ontzettend veel geld geïnvesteerd om alvast te starten met de fabricage van de vaccins. Het risico bestaat dat ze niet succesvolle vaccins moeten vernietigen. Echter met de hoop dat wanneer een vaccin is goedgekeurd, fabrieken al klaar staan, of dat er zelfs al veel van gemaakt is.

Reden 5. Logistiek is al veel voorbereiding gedaan

De distributie kon ook al grondig voorbereid worden. Vooral voor de mRNA-vaccins met een bewaartemperatuur van -70 of -80C vroeg veel voorbereiding. Daarnaast maken landen vaak al een tijdje van te voren een planning voor welke mensen wanneer een inenting krijgen (in Nederland is dat het RIVM).

Zijn er bochten afgesneden?

Die vaccins worden eerst getest in pre-klinische studies, dat zijn studies met proefdieren. Daarna in klinische studies, dat zijn studies op mensen, ook wel de ‘Fase’ studies genoemd.

Ieder medicijn of vaccin moet die studies doorlopen voordat het kan worden goedgekeurd. Hierbij mogen de uitvoerenden geen bochten afsnijden. Het EMA en het CBG oordelen daarna grondig over de resultaten. Als je wilt weten wat er precies in die studies getest wordt, kijk dan naar dit fragment in ons uitgebreide filmpje.

Waarom hoeven we ons geen zorgen te maken over bijwerkingen op de lange termijn?

Een vaccin is anders dan een medicijn dat je continue gebruikt. Dat ingespoten mRNA of DNA uit de vaccins valt heel snel uit elkaar. Het deelt zich niet, daardoor blijft de hoeveelheid beperkt.

Deskundigen kunnen geen reden bedenken en zijn vrijwel zeker dat er geen bijwerkingen optreden op de lange termijn die zich niet al eerder hebben geuit.
Na het grondig bestuderen van studies met vaccins die al jaren worden gegeven, hebben goedkeuringsinstanties besloten dat het voldoende is dat de Fase-studies proefpersonen tenminste twee maanden hebben gevolgd. Ze veronderstellen namelijk dat vrijwel alle mogelijke bijwerkingen zich in die tijd al hebben voorgedaan.

Zo zijn ze er vrij zeker van dat daarmee een goed beeld is ontstaan van de bijwerkingen, ook de zeldzame. Hoewel de vaccins getest zijn op tienduizenden proefpersonen, zijn zeer zeldzame bijwerkingen die zich niet hebben voorgedaan in de studie niet uit te sluiten. Daarom worden ook na goedkeuring mogelijke bijwerkingen van het vaccin goed in de gaten gehouden. In Nederland houdt Lareb dat bij en Europa heeft zelfs een speciaal Europees bewakingssysteem opgezet. Zo kan er snel ingegrepen worden als dat nodig is.

Is het veilig?

Er zijn wereldwijd inmiddels al meer dan 7 miljard vaccinaties tegen corona gegeven en gelukkig vallen de gemelde bijwerkingen erg mee.
Ze vallen in het niet bij het risico dat een corona-virusinfectie zelf met zich meebrengt. En dat is heel belangrijk, het middel is niet erger dan de kwaal.

Ik stel me het zo voor, stel dat je 7.000.000.000 mensen een gratis zakje tijgernootjes had gegeven, dan was de hoeveelheid gemelde bijwerkingen echt veel en veel groter geweest… En dat ligt niet aan Duyvis…

Waarom zijn deskundigen er vrijwel zeker van dat het ook voor mensen met MS geen nadelige gevolgen heeft?

De vaccins zijn niet specifiek getest op mensen met MS. In de Fase II en III klinische studies is het vaccin getest op een grote groep mensen en daar zaten ook tientallen mensen met MS bij.
Hoewel de farmaceuten geen specifieke resultaten hebben gegeven voor mensen met MS weten we dat er zich geen rare dingenvoordeden in die studies.

Ook weten deskundigen van studies uit het verleden²³ dat er geen verband lijkt te zijn tussen het krijgen van vaccinaties en MS-terugvallen.

Wat trouwens wel kan gebeuren is een zogenoemde pseudo-schub. Dat betekent dat je na zo’n vaccinatie tijdelijk meer last zou kunnen hebt van je MS-klachten. Dat komt omdat je lijf druk bezig is om een immuunreactie te maken op het vaccin. Daar kun je zelfs koorts van krijgen. Dat is normaal. Koorts kan vervelend zijn bij MS klopt, gelukkig lokt het geen terugval uit. Wat koorts wel kan veroorzaken is dat je je tijdelijk heel slap voelt met meer last van al bestaande symptomen. Dat noemen ze naast een pseudo-schub ook wel het fenomeen van Uhthoff. Gelukkig gaat dat vanzelf weer over en laat zo’n pseudo-schub geen blijvende schade achter.

Sommige mensen met MS merken het ook b.v. bij een hele warme zomerdag.

In Engeland raden sommige neurologen MS-patiënten na vaccinatie paracetamol te nemen (1gr eventueel om de 6 uur, voor 48u als dit nodig is). Dit omdat het het ongemak kan verminderen.

Het is ook hier heel belangrijk om in gedachten te houden dat een echte infectie met het coronavirus zelf veel slechter kan aflopen. Je immuunsysteem kan dan overreageren, omdat je lichaam overspoeld wordt met virussen die zich razendsnel delen. Dat kan hartstikke gevaarlijk zijn en zelfs dodelijk. Het is heel goed mogelijk dat zo’n overactief immuunsysteem wèl een MS-terugval uitlokt.

Toch zijn er verhalen van mensen met MS die na het vaccin een terugval hebben gehad

Je zult op social media ongetwijfeld verhalen tegenkomen van mensen met MS die na vaccinatie een terugval hebben gehad. Liegen die mensen dan? Nee, dat niet, maar heeft het te maken met het vaccin?

Tijd voor lichte hersengymnastiek

Laten we ons afvragen hoeveel terugvallen er bij toeval optreden binnen twee weken na de vaccinatie. Daarvoor doen we een simpel rekensommetje. Stel, er zijn ondertussen 600 mensen in Nederland met RRMS die een vaccin-prik hebben gehad. Iemand met MS heeft gemiddeld één keer in de drie jaar een Schub. Dan gebeuren er in drie jaar tijd bij die mensen dus 600 terugvallen. In een jaar zijn dat er dan 200 (600 gedeeld door 3), per week zijn er dat (200 gedeeld door 52) bijna vier. Stel dat we alle terugvallen rapporteren die optreden twee weken na het krijgen van het vaccin. Dan zouden van die 600 mensen met MS die de prik hadden gehaald acht melden dat ze een terugval als bijwerking hebben gehad. Dus 1.3% van mensen met RRMS die een vaccinatie krijgt zal binnen twee weken na de prik een terugval krijgen. Wat we niet moeten vergeten is dat die ook zonder vaccinatie waren opgetreden… Dus ook 1.3% van de mensen met RRMS die een Ola Cornetto met aardbeien en nootjes eet zal binnen twee weken een terugval krijgen…
Niet elke gemelde bijwerking is een bijwerking van het vaccin.
Pas wanneer er structureel meer dan 1.3% terugvallen gemeld worden na vaccinatie zouden we ons zorgen moeten gaan maken. Daar is gelukkig geen sprake van, en inmiddels hebben wereldwijd al heel veel mensen met MS een prik gehad.

Publicatie

In april 2021 verscheen dit artikel: “COVID-19 vaccination in patients with multiple sclerosis: What we have learnt by February 2021.”In dit artikel zijn zo’n 500 mensen met MS vervolgd die het Pfizer vaccin kregen. De conclusie van dit artikel is: “COVID-19 BNT162b2 vaccine proved safe for MS patients. No increased risk of relapse activity was noted.”

Conclusie

Hoewel veel niet 100% zeker is, is dit nu al wel met zekerheid te zeggen:

De kans dat je een COVID-19 infectie oploopt die vervelend verloopt
is heel veel groter dan
de kans op een nare bijwerking van een goedgekeurd COVID-19 vaccin.

En dat is het belangrijkste om te weten. Daarom is het advies van deskundigen ook:

“Neem het vaccin dat je wordt aangeboden en neem het zo snel mogelijk.”

Heb je nog vragen?

Wat wij hier schrijven is precies hetzelfde advies als dat de MSIF geeft en ook de MS-werkgroep van de Nederlandse vereniging voor neurologen. Toch zeg ik het niet omdat zij dat zeggen, maar ben ik tot dezelfde conclusie gekomen na een jaar lang onderzoeken, het maken van al die filmpjes, het schrijven van artikelen, het praten met deskundigen en het discussiëren met patiënten.

Vooral van dat laatste, het discussiëren met patiënten, vind ik heel waardevol. Van het zoeken naar antwoorden op vragen die jullie stellen leer ik heel veel. Ook wanneer we discussiëren over twijfels en onzekerheden. Niet alleen leer ik dan veel van het onderwerp (ik ga direct op zoek naar betrouwbare bronnen en zoek het grondig uit). Ik leer ook over de vragen en twijfels die bij jullie leven. Misschien wel het belangrijkste, ik leer van alle discussies ook hoe ik dingen het beste en duidelijkste kan uitleggen.

Daarom heb ik een idee. Een Vraag & Antwoord, of eigenlijk meer een discussie-plek. Waar jullie vragen en twijfels kunnen neerleggen en waar ik dan, na grondig onderzoek, zo goed als ik kan, op zal antwoorden. Hopelijk kunnen we zo van elkaar leren en kan ik in mijn komende filmpje over COVID-19-vaccins de meeste vragen, twijfels en onzekerheden samenvatten en bespreken.

Klik op het onderstaande plaatje om je vraag te stellen. Dat kan op Facebook, LinkedIn, maar ook op de webpagina zelf.

Waarom maak je dit?

Een goede vraag, wat is mijn motivatie. Het is heel belangrijk om de bron van je informatie te kennen. Ik heb zelf MS (sinds 2014), ik werkte als onderzoeker aan het RadboudUMC en was daarvoor onder andere universitair docent aan de TU/e. Ik houd ervan om nieuwe dingen te leren en ook van dingen uitleggen. Ik heb in 2018 Stichting MS in beeld opgericht met het doel om mensen met MS te helpen door lastige wetenschappelijke dingen uit te zoeken en onbevooroordeeld en duidelijk uit leggen.
Niemand betaalt mij voor dit ‘werk’ en alle energie en tijd die ik er in stop is vrijwillig.

Gerelateerde video’s

Waarom is er gestopt met het geven van AstraZeneca aan mensen onder de 60?

De twijfel over het AstraZeneca vaccin is niet terecht, dit is waarom.

Wat gebeurt er als je als MS-patiënt COVID-19 krijgt?

Vragen bij officiële adviezen corona-vaccin en MS

Een corona-vaccin: Hoe werkt het en hoe maak je dat?

Een wat oudere video, maar nog steeds correct en relevant

Bronnen

Deze informatie is tot stand gekomen na zeer uitgebreid onderzoek, overleg met neurologen, immunologen en andere expert.

“Ik ben niet alleen wetenschapper en voorzitter van MS in beeld, maar ook zelf MS-patiënt. Het heeft me veel tijd en energie gekost om deze informatie te verzamelen en de video’s en webpagina te maken. Het doel is om mensen met MS te helpen door wetenschappelijke inzichten op een begrijpelijke manier uit te leggen.”

Internationaal advies voor mensen met MS: Laat u vaccineren tegen COVID-19
Mailand, M. T. & Frederiksen, J. L. Vaccines and multiple sclerosis: a systematic review. Journal of Neurology 264, 1035–1050 (2017)
Zrzavy, T. et al. Vaccination in Multiple Sclerosis: Friend or Foe? Frontiers in Immunology 10, (2019)