34
Bijgewerkt op: 24 januari 2024
Stichting MS in beeld werkt momenteel aan een video over MS en menopauze*. Dit document is een overzicht van alle informatie die we tot nu toe hebben verzameld tijdens ons onderzoek voor deze video.
We delen dit overzicht nu al om:
– Vrouwen die nu informatie zoeken alvast inzicht te geven in wat er bekend is over dit onderwerp
– Feedback te kunnen krijgen of er belangrijke onderwerpen zijn die we nog missen
– De bronnen te delen waar deze kennis op gebaseerd is
*De video over dit onderwerp volgt later dit jaar.
Waarom is dit onderwerp belangrijk?
MS treft drie keer vaker vrouwen dan mannen en wordt meestal vastgesteld tussen de 20-40 jaar [1,2]. Bijna alle vrouwen met MS zullen de overgang meemaken. Met de huidige levensverwachting is er steeds meer aandacht voor gezondheid tijdens deze belangrijke levensfase. Ongeveer 30% van alle mensen met MS zijn vrouwen die in of na de overgang zijn [1,4].
De overgang: wat gebeurt er?
Perimenopauze (de aanloop)
- Begint vaak tussen 40-50 jaar
- Hormoonveranderingen starten al vroeg:
- Progesteron daalt vanaf ongeveer 30 jaar
- Oestrogeen fluctueert en daalt geleidelijk
- Deze schommelingen kunnen klachten veroorzaken
- Menstruaties worden onregelmatig
- Overgangsklachten kunnen beginnen [1,4,5]
Menopauze
- Officieel als de laatste menstruatie 12 maanden voorbij is [1,4]
- Gemiddelde leeftijd is 51 jaar
- Dit is hetzelfde voor vrouwen met en zonder MS [1]
- Hormoonspiegels zijn permanent laag
Recente wetenschappelijke inzichten
Hormoonbehandeling en gezondheid
Recent onderzoek heeft aangetoond [1,2,10,13]:
- Vroege start van hormoontherapie (tijdens perimenopauze) is gunstig voor:
- Het verminderen van overgangsklachten
- Behoud van botsterkte
- Mogelijk vertragen van ziekteprogressie
- Bio-identieke hormonen via gel of patches zijn veilig en effectief
- Voordelen van behandeling wegen meestal op tegen eventuele nadelen
Invloed op MS
Onderzoek laat zien [1,2,4,14]:
- Het aantal ontstekingen neemt meestal af na de menopauze
- Er kan wel een snellere toename van beperkingen zijn
- Recent bloedonderzoek (neurofilament light chain) bevestigt meer zenuwschade na de menopauze als er niet wordt behandeld [14]
- Deze veranderingen zijn meetbaar in zowel denkvermogen als lichamelijke functies [14,15]
Verschillen tussen mannen en vrouwen [1,2,14]
- Vrouwen hebben voor de overgang meestal een gunstiger ziekteverloop dan mannen
- Na de overgang wordt het ziekteverloop meer vergelijkbaar
- Dit ondersteunt het belang van hormonen voor het ziekteverloop
Behandelmogelijkheden
Hormoontherapie (HRT)
Voordelen [10,13]:
- Vermindering van overgangsklachten
- Bescherming van botten en hersenen
- Mogelijk positief effect op MS-beloop
- Beste resultaten bij start tijdens perimenopauze
Veiligheid van HRT [10,13]:
- Bio-identieke hormonen via gel of patches zijn zeer veilig
- Bij vrouwen zonder baarmoeder kan alleen-oestrogeen behandeling het risico op borstkanker zelfs verlagen (4 minder gevallen per 1000 vrouwen)
- Bij vrouwen met baarmoeder is een combinatie van hormonen nodig; dit geeft een zeer kleine verhoging van het borstkankerrisico (4 extra gevallen per 1000 vrouwen)
- Ter vergelijking: overgewicht geeft een 6x hoger risico op borstkanker
- De voordelen wegen voor de meeste vrouwen ruimschoots op tegen de minimale risico’s
Voor start van HRT [13]:
- Bespreek je klachten tijdig met je arts
- Check bloeddruk en andere risicofactoren
- Stop met roken of schakel over op nicotinevervangers
- Neem deel aan bevolkingsonderzoeken
Aanvullende gezondheidsmaatregelen [4,5,6]
Naast hormoonbehandeling zijn deze maatregelen altijd belangrijk:
- Regelmatige lichaamsbeweging
- Gezonde voeding met voldoende calcium
- Ontspanningstechnieken
- Cognitieve gedragstherapie
- Bekkenbodemfysiotherapie
- Waar nodig: medicatie voor specifieke symptomen
Herkennen van klachten
Overgangsklachten
- Opvliegers en nachtzweten
- Onregelmatige menstruatie
- Vaginale droogheid
- Stemmingswisselingen
- Gewichtstoename
MS-symptomen
- Spasticiteit
- Krachtsverlies
- Problemen met lopen
- Gevoelsstoornissen
- Visusproblemen
Overlappende symptomen [1,4,5,6]
- Vermoeidheid
- Cognitieve problemen (“brain fog”)
- Stemmingswisselingen
- Slaapproblemen
- Blaasproblemen
- Seksuele problemen
Wanneer contact opnemen met je arts? [4,5]
Neem contact op bij:
- Eerste overgangsklachten (wacht niet tot ze ernstig zijn)
- Vragen over hormoonbehandeling
- Onzekerheid over de oorzaak van klachten (MS of overgang)
- Behoefte aan doorverwijzing naar andere zorgverleners
Betrokken zorgverleners [1,4,6]
- Neuroloog: MS-behandeling en coördinatie
- MS-verpleegkundige: eerste aanspreekpunt, praktische adviezen
- Gynaecoloog: hormoontherapie en overgangsklachten
- Huisarts: algemene gezondheid en coördinatie
- Fysiotherapeut: beweging en botgezondheid
- Ergotherapeut: dagelijkse activiteiten
- Psycholoog: stemmingsklachten en coping
Praktische tips [4,5,6]
- Houd een dagboek bij van je klachten
- Zorg voor voldoende beweging binnen je mogelijkheden
- Pas je omgeving aan (ventilator, luchtige kleding) bij opvliegers
- Neem voldoende rust
- Praat erover met lotgenoten
- Bereid gesprekken met artsen goed voor
Ondersteuning en informatie [4,5,6]
- MS Vereniging Nederland, MS.nl, voor lotgenotencontact
- Online forums en supportgroepen
- MS-verpleegkundige voor praktische adviezen
2 comments
Wat goed deze info! Ik wacht het filmpje vol verwachting af. Als medisch psycholoog met expertise in menopause is dit een groep die mij wat minder bekende is.
Groet
Yvonne
Bedankt voor je berichtje. Er was lange tijd weinig over bekend, maar gelukkig zijn er recent een stel wetenschappelijke studies gedaan die iets meer inzicht geven.