De behandeling van Multiple Sclerose (MS) heeft de afgelopen jaren een enorme ontwikkeling doorgemaakt. De recent gepubliceerde consensus richtlijnen uit Australië en Nieuw-Zeeland geven een fascinerend inzicht in waar het veld naartoe beweegt. Laten we de belangrijkste trends bekijken.
1. Vroeg en Krachtig Behandelen
Een van de meest opvallende verschuivingen is de nadrukkelijke voorkeur voor vroege behandeling met hoogeffectieve therapie. De richtlijnen bevelen aan om bij RRMS zo snel mogelijk na diagnose te starten met behandeling, idealiter binnen 3 maanden. Daarbij wordt vooral gekeken naar krachtige medicijnen als eerste keus, zoals natalizumab, ocrelizumab, ofatumumab of cladribine.
Dit is een belangrijke verschuiving van het traditionele “escalatie” model, waarbij patiënten eerst mildere medicijnen kregen en pas bij ziekteactiviteit overstapten naar sterkere middelen. Het onderzoek laat zien dat vroege intensieve behandeling leidt tot betere uitkomsten op lange termijn.
2. Gepersonaliseerde Aanpak
De richtlijnen benadrukken herhaaldelijk het belang van een geïndividualiseerde aanpak. Bij elke beslissing moeten factoren worden meegewogen als:
- Het type MS
- Ziekteactiviteit
- Effectiviteit van medicijnen
- Risicoprofiel
- Persoonlijke voorkeuren van de patiënt
- Toegankelijkheid van behandelingen
- Toedieningswijze
Dit laat zien dat de “one size fits all” benadering definitief verleden tijd is.
3. Focus op Zwangerschap en Gezinsplanning
Opvallend veel aandacht gaat uit naar zwangerschap en gezinsplanning. De richtlijnen geven gedetailleerde adviezen over:
- Het bespreken van kinderwens vóór start behandeling
- Veiligheid van verschillende medicijnen tijdens zwangerschap
- Management tijdens en na de zwangerschap
- Borstvoeding en medicatie
Dit reflecteert de realiteit dat MS vaak jonge mensen treft en dat gezinsplanning een integraal onderdeel moet zijn van de behandelstrategie.
4. Holistische Benadering
De richtlijnen benadrukken het belang van een brede aanpak die verder gaat dan alleen medicatie:
- Regelmatige lichaamsbeweging wordt sterk aanbevolen
- Stoppen met roken wordt actief gestimuleerd
- Adequate vitamine D spiegels worden belangrijk geacht
- Multidisciplinaire zorg wordt aanbevolen
5. Risicomanagement wordt belangrijker
Met de komst van steeds krachtiger medicijnen wordt adequaat risicomanagement essentieel. De richtlijnen besteden veel aandacht aan:
- Pre-behandeling screening
- Vaccinatieprogramma’s
- Monitoring tijdens behandeling
- Kankerscreening
- Management van infecties
6. COVID-19 als blijvende factor
Interessant is dat COVID-19 een permanente plaats heeft gekregen in de richtlijnen, met specifieke aanbevelingen voor:
- Vaccinatie
- Management van acute infecties
- Timing van MS medicatie rond COVID-19
- Preventieve maatregelen
Wat betekent dit voor de toekomst?
Deze richtlijnen laten zien dat MS zorg steeds:
- Proactiever wordt – met vroege intensieve behandeling
- Persoonlijker wordt – met behandeling op maat
- Breder wordt – met aandacht voor leefstijl en preventie
- Complexer wordt – met meer aandacht voor risicomanagement
Voor patiënten betekent dit betere behandelmogelijkheden, maar ook een grotere rol in de besluitvorming. Voor zorgverleners betekent het dat ze steeds meer factoren moeten afwegen en nauw moeten samenwerken in multidisciplinaire teams.
Deze richtlijnen vormen een waardevol kompas voor de toekomst van MS zorg, niet alleen voor Australië en Nieuw-Zeeland, maar voor de hele wereld.
Wil je de volledige richtlijnen lezen? Ze zijn gepubliceerd in het Medical Journal of Australia, 2025 en zijn openbaar te lezen. (Deel 1, Deel 2)
